در دوستیها و ارتباط گرفتن با دیگران نیز بسیار سرسخت هستند و قبل از هر اقدامی سعی در جمع آوری اطلاعات لازم دارند. سوزش معده، گرفتگی عضلات و گلو، غلظت خون بالا و… نیز در این دسته بیشتر است.
قبل از اینکه به تعریف مزاج برسیم، همینجا بهتر است از «سوء مزاج» برایتان بگوییم.
لازم به ذکر است که این موارد از درجه اهمیت متفاوتی برخوردار هستند.
در مواردی لازم است تا طبع بدن شما به منظور کاهش یا افزایش وزن، درمان بیماری و… با کمک متخصص طب سنتی تعدیل شود. تستهایی نیز در این زمینه وجود دارند تا شما را به شناخت بهتری از ویژگیهای بدنیتان برسانند. اکنون به بررسی اقسام مزاج میپردازیم.
هر منطقه جغرافیایی دارای ویژگیهایی مانند وضعیت «آب و هوا» و وضعیت«هوا» است. آب و هوا (اقلیم) در طول دهها سال حاصلشده است و ثابت است.
با توجه به اینکه شاید اینگونه تصور شود که این تقسیمبندی مربوط به زمانهای قدیم است و علمی و قابل استناد نیست، باید گفت که طب سنتی یک طب کاملاً علمی است و فقط کلمات بهکاربرده در آن با طب مدرن متفاوت است.
وجه اشتراک ارکان چهارگانه و اخلاط چهارگانه غیر از تشابه در موقعیت مکانی آنها از کیفیتهای مربوط به هرکدام نیز ناشی میشود. بهعنوانمثال هم صفرا و هم آتش دارای دو کیفیت گرمی و خشکی هستند.
مفرد - شامل مزاجهای گرم سرد خشک تر . ۲ - مزاجهای ساد. مرکب - شامل مزاجهای : گرم وتر گرم و خشک سرد و تر سرد و خشک . ۳ - مزاجهای مادی - شامل مزاجهای : بلغمی دموی صفراوی سوداوی . یا ترکیبات اسمی : بلغمی مزاج . رطوبی مزاج . یا پهلوانی مزاج . کسی که دارای عضلات ورزیده وقوی باشد عضلانی مزاج . یا دموی مزاج . بفردی اطلاق میشد که دستگاه گردش خونش تظاهرات سایر دستگاههای حیاتی را تحت الشعاع قرار داه باشد . یارطوبی مزاج . بفردی اطلاق میشد که دستگاه لنفیش بر سایر اعمال حیاتی برتری داشته . چنین افرادی ظاهرا خونسرد و بی اعتنا و دیر رنج و کمتر عصبانی باشند بلغمی مزاج . یا سوداوی مزاج . بافرادی اطلاق میشدکه دچار برخی تظاهرات جنون آمیز و یامبتلا به جنون بودند سودایی مزاج . Mazaj یا صفرا وی مزاج . بکسی اطلاق میشد که تظاهرات اثرات واعمال صفرایش بیش از سایر اعمال حیاتیش بوده صفرایی مزاج . یا عصبی مزاج . بافرادی گفته میشد که زود رنج وناراحت و زود خشم بودند . یاعضلانی مزاج . پهلوانی مزاج . یا مزاج اتم . ۱ - اکمل مزاجهاست که در جمادات نزدیک بنفس نباتی است و در نباتات نزدیک بنفس حیوانی است . ۲- مزاج معتدل . یا مزاج اشرف . ۲ - مزاج انسان که پذیرند. هم. معارف و کمالات الهی است . یا مزاج اول . کیفیات اصلی عناصر اربعه ( برودت حرارت یبوست و رطوبت ) میباشد در مقابل مزاج ثانی که کیفیات حاصل از امتزاج و ترکیب اجزای عناصراست . یا مزاج برزخی ( البرزخی ) . مزاج حاصل از عناصر و اجسام است . یا مزاج خارج . مزاجی است که خارج از حد اعتدال باشد . یا مزاج معتدل . مزاجی است که حاصل از تعادل اخلاط اربعه و ترکیب عناصر است . ۶ - خلق خوی : معاندان او این مقدمات را در خلوت بعرض رسانیده مزاج پادشاهی را از او منحرف ساخته بودند .
در بدن نیز هر عضو نسبت به ویژگی و فعالیت خود، مزاج متفاوتی دارد. که مواردی را اکنون با هم مرور می کنیم.
اصل مــزاج یکی از محوری ترین مبانی طب سنتـی ایـران می باشد. بسیـاری از تشخیص ها و درمـان های حکمـای طب سنتی ایران بر اساس وضعیت مـزاج سلامت و بیماری افراد استوار بوده است.
رنگ پوست بدن و چهره مانند سفید و روشن بودن پوست و یا تیره و گندمگون بودن پوست
بلغمیها انسانهای منطقی، عاقل و مهربان و همچنین دارای صبر و حوصله زیاد میباشند.
هر موجودی بر اساس نوع خلقت و فعالیتش مزاج خاص خود را دارد، مثلاً زنبور و گرگ صفراوی مزاج هستند و طبع گرم و خشکی دارند.
باید به این نکته توجه کنید که میزان غلبه هر خلط در بدن هر موجودی برابر نیست و به عنوان مثال شیر ایرانی دقیقاً مزاج شیر آفریقایی را ندارد.